بررسی تعارض قرارداد جانشینی در بارداری و مقررات مربوط به تمکین زن در قوانین ایران

زمینه و هدف: جانشینی در بارداری یکی از شیوه‌های درمان ناباروری است که به موجب این شیوه تخمک زنان نابارور با اسپرم شوهران آن‌ها در محیط آزمایشگاه لقاح یافته و جنین حاصله به منظور رشد و پرورش به رحم زن دیگری منتقل می‌شود که از این زن تعبیر به مادر جانشین می‌شود. حال چنان چه مادرجانشین متاهل باشد با انعقاد قرارداد مزبور و انجام تعهدات حاصل از آن، نمی‌تواند وظایف قانونی زوجیت در برابر شوهر خود را به طور کامل انجام دهد؛ لذا این سوال مطرح می‌شود که در حالت فوق شوهر مادرجانشین دارای چه حقی نسبت به همسر خود می‌شود؟ و آیا می‌تواند قرارداد همسر خود را به دلیل تعارض با حق خود فسخ نماید؟   یافته‌ها: از مجموع مقررات قانونی در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده می‌توان گفت قانون‌گذار یک سری وظایفی را به عهده همسر نهاده و ضمانت اجراهایی را برای آن بیان داشته است. هر زنی از جمله مادر جانشین موظف بوده وظایف قانونی در برابر شوهر خود را که از آن تعبیر به تمکین می‌شود انجام داده و چنان چه بدون عذر موجه از انجام آن تخطی کند مشمول ضمانت اجراهای قانونی در این زمینه می‌شود. نتیجه‌گیری: مادر جانشین با انعقاد قرارداد جانشینی در بارداری نسبت به تخلف از ادای وظایف زوجیت در برابر شوهرش، مسؤولیت می‌یابد و شوهر او می‌تواند از ضمانت اجراهای تمکین مانند سقوط نفقه و غیره علیه همسر خود استفاده نماید. همچنین او می‌تواند قبل از فراکاشتن جنین در رحم همسر خود، قرارداد مزبور را برهم زند.